Przemiany form życia małżeńsko-rodzinnego w województwie łódzkim

• Autorzy: Anna Janiszewska

Warianty tytułu

EN

The changes in the forms of marital and family life in the Łódź Voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rodzina postrzegana jest w wielu społeczeństwach jako wartość zajmująca wysokie miejsce w hierarchii, zdecydowanie wyprzedzając inne wartości, takie jak kariera zawodowa, samorealizacja czy życie towarzyskie. W Polsce pozycja rodziny była zawsze bardzo wysoka, wyższa nawet niż w innych krajach Europy Wschodniej. Zmiana ustrojowa zapoczątkowana w 1989 r. niewiele w tej materii zmieniła. Jednocześnie zmienia się koncepcja rodziny: z jednej strony umacnia się dążenie do rodziny pełnej, złożonej z pary rodziców i dzieci, z drugiej zaś – rośnie liczba osób dostrzegających konieczność zmodyfikowania form życia rodzinnego, podkreślająca prawo osób żyjących w rodzinie do samorealizacji. Oznacza to spadek akceptacji jej tradycyjnych form. W artykule zaprezentowano przemiany form życia małżeńsko-rodzinnego w województwie łódzkim wykorzystując dostępne dane statystyczne pochodzące z dwóch ostatnich spisów powszechnych (2002 i 2011). Celem opracowania jest pokazanie przestrzennego zróżnicowania (według powiatów) przemian demograficznych dotyczących obszaru przemian rodziny (jej formy i składu). Z przeprowadzonej analizy danych statystycznych wynika, że przemiany zjawisk matrymonialno-prokreacyjnych w województwie łódzkim są wyraźnie zróżnicowane w podziale miasto/wieś. Należy podkreślić, że dynamika przemian była większa w powiatach bardziej „wiejskich” niż „miejskich”.

EN

In many societies family is perceived as a value high in the hierarchy, far ahead of other values such as professional career, self-realization or social life. In Poland, the position of family has always been high, even higher than in other countries of Eastern Europe. The political transformation initiated in 1989 did not change much in that matter. Simultaneously, the concept of family changed: on the one hand, striving for a full family consisting of parents and children was strengthening, on the other – the number of people noticing the necessity of modifying the forms of family life, emphasizing the family members’ rights to self-realization has been growing. That denotes the decrease in the acceptance level of its traditional forms. The article presents the changes in the forms of marital and family life in the Łódź Voivodeship on the basis of the available statistical data from the last two censuses (2002 and 2011). The purpose of the work is to present a spatial diversity (sorted by powiats) of demographic changes regarding the area of family changes (its form and composition). The conducted analysis of statistical data shows that the changes in the matrimonial and reproductive phenomena in the Łódź Voivodeship are distinctly diverse in the city/village division. It needs to be emphasized that the dynamics of changes was higher in the more rural than urban powiats.

Słowa kluczowe

PL

formy życia małżeńsko-rodzinnego; województwo łódzkie; zjawiska matrymonialne; zjawiska prokreacyjne; formy życia małżeńsko-rodzinnego; województwo łódzkie; zjawiska matrymonialne; zjawiska prokreacyjne

EN

forms of marital and family life; the Łódź Voivodeship; matrimonial phenomena; reproductive phenomena

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego
• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
• Rocznik: 2016
• Tom: 10
• Strony: 33-51

Daty

wydano

2016-12-30

Twórcy

autor

Anna Janiszewska

Bibliografia

• Goldstein, J.R., Sobotka, T., Jasilioniene, A. (2009). The End of “Lowest-Low” Fertility? Population and Development Review, 35, 663–699.
• Janiszewska, A. (2013). Zachowania matrymonialne i prokreacyjne w Polsce – ujęcie geograficzne, Łódź: Wyd. UŁ.
• Kaa van de, D.J. (1994). The second demographic transition revisited: Theories and expectations. In: G. Beets i in. (eds.), Population and family in the Low Countries 1993: Late fertility and other current issues. NIDI/CBGS Publication, 30, Pennsylvania/Amsterdam: Swets and Zeitlinger, Berwyn, 81–126.
• Kaa van de, D.J. (1997). Options and sequences: Europe’s demographic patterns. Journal of the Australian Population Association, 14(1), 1–29.
• Kaa van de, D.J. (1999). Europe and its population: the long view. In: D.J. van de Kaa, H. Leridon, G. Gesano, M. Okólski (eds.), European Populations: Unity in Diversity, Dordrecht etc., Kluwer Academic Publishers, 1–49.
• Kaa van de, D.J. (2001a). Demographic Transition, Second. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 5, 3486–3488.
• Kaa van de, D.J. (2001b). Postmodern fertility preferences: from changing value orientation to new behavior. In: R.A. Bulatao, J.B. Casterline (eds.), Global Fertility Transition, Supplement to PDR, 27. New York: Population Council, 290–331.
• Kaa van de, D.J. (2001c). Second Demographic Transition: concepts, dimensions, new evidence, Pozyskano z: www.google.pl/#q=Van+de +Kaa%C+D.+J.%2C2001%2C+Second+Demographic+Transition%3Aconcepts%2C+dimensions%2C+new+evidence%2C.
• Kaa van de, D.J. (2008). Demographic Transitions, NIDI Working Paper No 1. The Hague: NIDI.
• Klima, E. (2015). Atlas Katolickiej Łodzi. Łódź: Wyd. PŁ, wersja elektroniczna.
• Kotowska, I. (1999). Przemiany demograficzne w Polsce w latach 90. w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
• Kwak, A. (1995). Niezamężna kohabitacja jako zjawisko społeczne. Studia Socjologiczne, 3–4, 141–156.
• Kwak, A. (2002). Uniwersalność instytucji rodziny i kierunki jej przemian. Roczniki Socjologii Rodziny, XIV, 11–23.
• Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”.
• Lesthaeghe, R. (1995). The second demographic transition in Western countries: An interpretation. In: K.O. Mason, A.-M. Jensen (eds.), Gender and family change in industrialized countries, Oxford: Clarendon Press.
• Lesthaeghe, R., Surkyn, J. (2002). New forms of household formation in Central and Eastern Europe: are they related to the newly emerging value orientations? Economic Survey of Europe, 1, 197–216.
• Matysiak, A. (2009). Is Poland really ‘immune’ to the spread of cohabitation?, Demographic Research, 21(8), 215–234.
• Matysiak A., Mynarska M. (2014). Urodzenia w kohabitacji: wybór czy konieczność? W: A. Matysiak (red.), Nowe wzorce formowania i rozwoju rodziny w Polsce. Przyczyny oraz wpływ na zadowolenie z życia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 104–129.
• Mynarska, M., Matysiak, A. (2010). Diffusion of cohabitation in Poland. Studia Demograficzne, 1–2/157–158, 11–25.
• Okólski, M. (2005). Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Perelli-Harris, B., Sigle-Rushton, W., Kreyenfeld, M. R., Lappegård, T., Keizer, R., Berghammer, C. (2010), The educational gradient of childbearing within cohabitation in, Europe Population and Development Review, 36:4, 775–801, DOI:10.1111/j.1728-4457.2010.00357.x
• Rubin, R.H. (2001). Alternative lifestyles revisited, or whatever happened to swingers, group marriages, and communes? Journal of Family Issues, 22, 711–726.
• Runge, J. (2007). Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej – elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Sobotka, T. (2011). Fertility in Central and Eastern Europe after 1989: Collapse and gradual recovery. Historical Social Research, 36(2), 246–296.
• Szlendak, T. (2012). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: PWN.
• Szukalski, P. (2001). Związki kohabitacyjne w krajach rozwiniętych. Wiadomości Statystyczne, 1, 64–73.
• Szukalski, P. (2004). Kohabitacja w Polsce. W: W. Warzywoda-Kruszyńska, P. Szukalski (red.), Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie polskim. Łódź: Wyd. UŁ.
• Szukalski, P. (2015). Przemiany zachowań rozrodczych w województwie łódzkim. W: P. Szukalski (red.), Procesy demograficzne w województwie łódzkim w XXI wieku. Łódź: Wyd. UŁ.
• Waite, L.J. (2000). The family as a social organization: Key ideas for the twentyfirst century. Contemporary Sociology, 29, s. 463–469.