Początki toruńskiej Szkoły Realnej sięgały 1855 roku. Pierwsze klasy realne powstały na skutek przeprowadzenia reformy w Gimnazjum Toruńskim, z którego chciano utworzyć instytucję kompleksową, kształcącą zarówno w kierunkach humanistycznych, jak i matematyczno-przyrodniczych. W 1855 roku utworzono w Gimnazjum Toruńskim dwie klasy realne – realną Tertię i realną Secundę. Pięć lat później funkcjonowały tam już cztery klasy realne: Quarta, Tertia, Secunda i Prima, które 13 marca 1861 zyskały miano Szkoły Realnej I stopnia. Celem niniejszego artykułu jest omówienie zarządzeń wydanych przez pruskie Ministerstwo Edukacji w 1859 roku oraz ocena ich realizacji w toruńskiej Szkole Realnej. Zarządzenia te dotyczyły zasad nauczania i egzaminowania w szkołach realnych na terenie Prus. Szeroko opisywały zasady przyjmowania uczniów do szkoły, programy nauczania i czas nauki w poszczególnych klasach, umiejętności, które powinni posiadać uczniowie przystępujący do egzaminów maturalnych oraz wytyczne dotyczące samych zadań maturalnych. Posiłkując się sprawozdaniami szkolnymi, zbadamy, w jakim stopniu toruńska Szkoła Realna stosowała się do zaleceń Ministerstwa. Szczególna uwaga zostanie poświęcona nauczaniu przedmiotów matematycznych. Dalszą część pracy zajmie analiza podręcznika Anfangsgründe der reinen Mathematik für den Schul- und Selbst-Unterricht [Podstawy matematyki czystej dla studiów szkolnych i własnych] Karla Koppego, składającego się z czterech części: Arithmetik und Algebra [Arytmetyka i algebra], Planimetrie [Planimetria], Stereometrie [Stereometria], Ebene Trigonometrie [Trygonometria płaska]. Na skutek wspomnianych wcześniej zarządzeń ministerialnych, program nauczania najwyższej klasy Primy rozszerzono o geometrię wykreślną, geometrię analityczną, teorię stożkowych oraz szeregi. Koniecznym stało się zatem uzupełnienie podręcznika Koppego o wymienione działy matematyki. Ze względu na zły stan zdrowia, autor nie mógł uczynić tego samodzielnie, w rezultacie, o napisanie dodatku do Anfangsgründe der reinen Mathematik für den Schul- und Selbst-Unterricht poprosił swojego byłego ucznia Eduarda Fassbendera, który w tym czasie był nauczycielem matematyki w toruńskich klasach realnych. Dodatek ten został opublikowany w 1860 roku i zatytułowano go: Anfangsgründe der beschreibenden Geometrie, der analytischen Geometrie, der Kegelschnitte und der einfachen Reihen [Podstawy geometrii wykreślnej, geometrii analitycznej, teorii stożkowych i prostych szeregów]. Ostatnią część niniejszej pracy będzie stanowiła analiza pięciu recenzji dodatku Fassbendera, które wydano w latach 1861-1862. Jak się okazuje, podręcznik ten wzbudzał skrajne emocje. Część czytelników uważała go za podręcznik napisany niezwykle staranie, drobiazgowo i doskonale dostosowany do wymogów Unterrichts- und Prüfungs-Ordnung der Realschulen und der höheren Bürgerschulen [Zasady nauczania i egzaminowania w szkołach realnych i wyższych szkołach obywatelskich] z 1859 roku, a inni dostrzegli w nim wiele błędów merytorycznych.
Wartykule dokonujemy analizy pierwszych matur z matematyki przeprowadzonych w latach 1789–1805 w szkołach funkcjonujacych na terenach I Rzeczypospolitej i zagarnietych przez Królestwo Prus na mocy traktatów rozbiorowych. Prezentujemy charakterystykę zmian egzaminu maturalnego z matematyki na Pomorzu Nadwiślańskim i w Wielkopolsce, poczawszy od wojen napoleonskich aż do 1918 roku. Szczególną uwagę skupiliśmy na porównaniu matur z matematyki w szkołach katolickich, protestanckich oraz symultannych (dwuwyznaniowych – katolickich i protestanckich). Ponadto dokonujemyporównania dziewiętnastowiecznych matur z matematyki z pierwszymi maturami w II Rzeczypospolitej. W naszej opinii praca ta jest pierwsza, która obejmuje tak zakreslony temat.
EN
In this article we discuss the first Matura examinations in mathematics conducted in the years 1789–1805 in the territory of the Kingdom of Poland occupied by Prussia on the basis of partition treaties. We present characteristics of the evolution of the Matura examinations in mathematics in the territory of Vistula Pomerania and Greater Poland, from the Napoleonic Wars until 1918. Particular attention is paid to the comparison of the Matura examinations in this subject in Catholic, Protestant and simultaneous schools (including both denominations, Catholic and Protestant). We also compare the 18thcentury Matura examinations in mathematics with the first Matura examinations in the Second Republic of Poland. In our opinion, this article is the first one that presents such approach to this topic.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.