ArticleOriginal scientific text
Title
Nowe Guty – wieś w przestrzeni turystycznej jeziora Śniardwy. Studium relacji między rozwojem turystyki a krajobrazem kulturowym
Authors * 1
*Corresponding author
Affiliations
- Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Instytut Geografii
Abstract
Celem publikacji jest przedstawienie Nowych Gut jako mazurskiej wsi turystycznej oraz zmian zachodzących w krajobrazie kulturowym tej wsi, spowodowanych rozbudową infrastruktury turystycznej, w związku z rozwojem funkcji turystycznej. Metodyka pracy oparta została na inwentaryzacji infrastruktury turystycznej, dokumentacji fotograficznej krajobrazu kulturowego Nowych Gut, opracowaniu dokumentacji kartograficznej infrastruktury turystycznej (z wykorzystaniem OSM i QGIS) oraz wywiadach z mieszkańcami wsi. W latach 20. XX w. Nowe Guty znane były jako atrakcyjne letnisko nad Śniardwami. Turyści mogli tam dojechać pociągiem i korzystać z noclegów w dwóch gospodach. Intensywny rozwój funkcji turystycznej nastąpił po 1990 r. Obecnie jest to wieś turystyczna z dobrze rozwiniętą bazą noclegową. W przestrzenni turystycznej Śniardw wyróżnia ją krajobraz kulturowy, którego elementem jest historyczny układ ruralistyczny wsi mazurskiej kształtowany od poł. XV w. Nowe Guty są wsią typu ulicówka, z charakterystyczną zabudową z wykorzystaniem polodowcowych otoczaków i głazów narzutowych. Infrastruktura turystyczna nie zatarła tych cech. Nowe pensjonaty wkomponowano w krajobraz wsi. Pokoje gościnne urządzono w zaadaptowanych na ten cel dawnych oborach i stodołach. Na obrzeżach historycznej części wsi budowane są domy letniskowe i tzw. drugie domy, jako miejsca rekreacji i wypoczynku świątecznego. Krajobraz turystyczny Nowych Gut odzwierciedla tradycję miejsca, ponieważ zapisany jest w nim historyczno-kulturowy rozwój tej wsi, jest efektem relacji człowiek-turysta–przestrzeń geograficzna w aspekcie przyrodniczym oraz kulturowym. Jest to krajobraz harmonijny i zrównoważony.
Keywords
Nowe Guty, Pojezierze Mazurskie, turystyka, krajobraz turystyczny, ruch turystyczny, wieś turystyczna
Bibliography
- Bański, J., Stola, W. (2002). Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 3, 1–117.
- Bański, J. (2003). Współczesne i przyszłe zmiany w strukturze przestrzennej obszarów wiejskich – wybrane zagadnienia. Studia Obszarów Wiejskich, 4, 11–25.
- Białuński, G. (1996). Nowe Guty-dzieje wsi do początku XVIII w. Znad Pisy, 3, 23–31.
- Biskup, M., Czaja, R. (red.) (2009). Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństw. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Dębniewska, M., Skorwider-Namiotko M. (2015). Poziom rozwoju turystyki na obszarach przyrodniczo cennych powiatów Warmii, Mazur i Podlasia. Ekonomia i Środowisko, 4(55), 165–174.
- Dobrowolska, M. (1948). Dynamika krajobrazu kulturowego. Przegląd Geograficzny, 21(3–4), 151–205.
- Dönhoff, M. (2016). Nazwy, których już nikt nie wymieni. Kielce: Wydawnictwo Pellegrina.
- Durydiwka M. (2017). Wiejski krajobraz osadniczy i możliwości jego wykorzystania w turystyce (na wybranych przykładach). Turystyka Kulturowa, 2, 102–122.
- Figlus, T., (2018). Wybrane aspekty teoretyczne identyfikacji i waloryzacji układów ruralistycznych w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 49, 75–92.
- Goraj, S., Gwiaździńska-Goraj, M. (2011). Rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich w województwie warmińsko-mazurskim. Infrastruktura i ekologia obszarów wiejskich, 2, 171–181.
- Gwiaździńska-Goraj, M., Goraj, S., Jezierska-Thöle, A. (2015). Zmiany struktury funkcjonalnej gmin wiejskich w północnej części Polski (analiza porównawcza lat 1988–2012). Studia Obszarów Wiejskich, 37, 157–168.
- Kachniewska, M. (2011). Funkcja turystyczna jako determinanta życia na wsi. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica, 288, (64), 53–72.
- Kondracki, J. (2000). Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Kujawski, W. (2007). Śniardwy szlak wodny/Ein Wassergang. Olsztyn Wydawnictwo QMiKa. Mapa topograficzna arkusz Arys (Orzysz) 1:100 000. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1931.
- Marks-Bielska, R., Babuchowska, K. (2013). Uwarunkowania rozwoju agroturystyki w województwie warmińsko-mazurskim według opinii właścicieli gospodarstw rolnych. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis Oeconomica, 299(70), 141–150.
- Młynarczyk, K., Marks, E., Jaszczak, A.A. (2009). Społeczne uwarunkowania kreacji wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej na wybranych przykładach z krajów nadbałtyckich. Nauka Przyroda Technologie, 3(1), 1–9.
- Myga-Piątek, U. (2012). Krajobrazy kulturowe aspekty typologiczne i ewolucyjne. Katowice: Uniwersytet Śląski.
- Orłowicz, M. (1991). Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Olsztyn: Agencja Wydawnicza „Remix”.
- Plit, J. (2016). Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 235, 1–301.
- Sakson, A. Mazurzy I Warmiacy w powojennej rzeczywistości (1945–49). Poznań: Instytut Zachodni, 105–120. https://www.iz.poznan.pl/plik,pobierz,3010,3d1c17a0ceed8ac29a76bf7e7762e79f/Mazurzy%20i%C2%A0Warmiacy%20w%C2%A0powojennej%C2%A0rzeczywistosci%20(1945%E2%80%931949.pdf
- Seegutten Stand 1945 Kreis Johannisburg. Mapa sytuacyjna, 1945, (gez. Rozanowski).
- Senetra, A., Suchta, J. (2003). Rolnictwo i turystyka w regionie Warmii i Mazur jako wiodące dziedziny gospodarcze w przeobrażaniu obszarów wiejskich i perspektywie ich rozwoju. Studia Obszarów Wiejskich, 4, 79–96.
- Skowronek F. (2002). Księga Mazur. Olsztyn: Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Borussia.
- Toeppen, M.P. (1998). Historia Mazur. Olsztyn: Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borusja”.
- Traba R., 2012. O wymazywaniu i odzyskiwaniu, [w:] Prusy wzlot i upadek. Polityka pomocnik historyczny, 3, 127–129.
- Urbańska, M. (2018). Rozwój turystyki na obszarach wiejskich na przykładzie Nowych Gut. Praca magisterska. Kraków: Wydział Geograficzno-Biologiczny Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
- Wielkie Jeziora Mazurskie. Mapa turystyczna 1:50 00, Kraków: Wydawnictwo Turystyczne Compass, 2018.
- Włodarczyk, B. (2009). Krajobrazy przestrzeni turystycznej. Turyzm, 19(1–2), 89–97.
- Włodarczyk, B. (2011). Processes of tourism space formation. Turyzm, 21(1–2), 59–65.
- Włodarczyk, B. (2014). Przestrzeń w turystyce, turystyka w przestrzeni – o potrzebie definicji, delimitacji i klasyfikacji. Turyzm, 24(1), 25–35.
- Źródła internetowe:
- www.bildarchiv-ostpreussen.de
- http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Nowe_Guty#Kultura
- http://igrek.amzp.pl
- https://www.akpool.de
- http://www.orzysz.pl/index.php?k=298
- https://www.polskawliczbach.pl/wies_Nowe_Guty
- http://www.schuka.net/Ostpreussen/KrJo/Ort/Seegutten/Uebersicht.htm
- https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html
- http://www.ulischubert.de/geografie/gem1900/gem1900.htm?ostpreussen/johannisburg.html