Kultura łemkowska w skrócie – dla nauczycieli geografii

Anna Barnat

ArticleOriginal scientific text

Title

POL

ENG

Kultura łemkowska w skrócie – dla nauczycieli geografii

Authors ^*

*Corresponding author

Abstract

POL

ENG

Niniejsze opracowanie zawiera najważniejsze informacje o mniejszości łemkowskiej, zarówno o opisywanej grupie, jak i o historycznym regionie, w którym żyją. Tekst ma posłużyć głównie zainteresowanym nauczycielom geografii, by mogli poszerzać i uzupełniać własną wiedzę. Autorka ma również nadzieję, że opracowanie zainspiruje pedagogów do podejmowania tematu Łemków w dyskusjach podczas prowadzonych lekcji oraz wybierania destynacji ćwiczeń terenowych z zakresu geografii społecznej. Artykuł odpowiada na pytania: Kim są Łemkowie? Gdzie współcześnie mieszkają w Polsce i na świecie? Czym charakteryzuje się ich kultura? Jaką wyznają religię? Jakim językiem mówią? oraz Którzy Łemkowie są powszechnie znani w kulturze oraz w nauce polskiej i światowej?

This elaboration cites in the most accurate way the most important information about Lemkos minority. The author, who is both a practicing geography teacher and a Lemkos, wants to easily provide the most important facts, both about the described group and the historical region in which they live. The elaboration is to be used mainly by interested geography teachers, so that they can expand and supplement their own knowledge. The author also hopes that the study will inspire teachers to take up the topic of Lemkos in discussions during the lessons and selecting destinations for field exercises in the field of social geography. The article answers the questions: Who are the Lemkos? Where do they live today in Poland and in the world? What characterizes their culture? What religion do they profess? What language do they speak? and Which Lemkos are widely known in Polish and world culture and science?

Keywords

POL

ENG

Łemkowie, Łemkowszczyzna, kultura łemkowska

Babiński, G. (2004). Mniejszości. W: B. Szlachta (red.), Słownik społeczny. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Banias, A. (2019). Tożsamość Łemków po polskiej i słowackiej stronie Karpat. Praca doktorska. Kraków.
Best, P. (2009). Łemko-Sojuz USA i Kanady. W: B. Halczak (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. Tom II. Zielona Góra – Słupsk: Wydawnictwo Edytor.
Czajkowski, J. (1995). Dzieje osadnictwa historycznego na Podkarpaciu i jego odzwierciedlenie w grupach etnicznych. W: J. Czajkowski (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
Duć-Fajfer, O. (2018). Zasady latynizacji alfabetu łemkowskiego. http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/latynizacja/lemkowski.pdf (dostęp: 12.10.2019) dziubynilka.pl (dostęp: 01.01.2020 r.)
Encyklopedia Powszechna PWN (1997). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Halczak, B., Dudra, S. (2013). Tożsamość narodowa Łemków. Gorlice: Zjednoczenie Łemków.
Halczak, B. (2014). Dzieje Łemków. Od średniowiecza do współczesności. Warszawa: TYRSA.
Konečný, S. (2015). Nacrt dejin karpatskych Rusinov. Presov: Presovska Universiteta.
Łemkowie to My. https://www.youtube.com/watch?v=5ZIixU-0v9M. (dostęp: 10.01.2010 r.)
Michna, E. (2004). Kwestie etniczno-narodowościowe na pograniczy Słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej. Ruch Rusiński na Słowacji, Ukrainie i w Polsce. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. muzeum.gorlice.pl (dostęp: 01.01.2020 r.).
Nijakowski, L., Łodziński, S. (2003). Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Informator 2003. 2003. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Parczewski, M. (1995). Geneza Łemkowszczyzny w świetle wyników badan archeologicznych. W: J. Czajkowski (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
Pawłowski, E. (1965). Nazwy miejscowe Sądecczyzny. Tom 1. Kraków: Wydawnictwo WSP.
Pisuliński, J. (2017). Przesiedlenie ludności ukraińskiej z Polski do USRR w latach 1944–1947. Rzeszów: Libra.
Przyboś, K. (1995). Dzieje Karpat Polskich. W: J. Warszyńska (red.), Karpaty Polskie. Przyroda, człowiek i jego działalność. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Reinfuss, R. (1936). Łemkowie. Wierchy. Rocznik Poświęcony Górom i Góralszczyźnie, 13.
Reinfuss, R. (1990). Śladami Łemków. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”.
Semkowicz, W. (1995). Polacy i Słowacy w dziejowym stosunku. Kraków: Nakładem Sekcji Słowackiej Towarzystwa Słowackiego w Krakowie. ske.gov.pl (dostęp: 01.01.2010 r.).
Šmigel, M. (2007). Łemkowscy uchodźcy na Słowacji (1945–1946). W: S. Dudra, B. Halczak, A. Ksenicz, J. Starzyński (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. Legnica-Zielona Góra: Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera”.
Šmigel, M. (2009). Łemkowscy uchodźcy na Słowacji (1946): zbiorowe ucieczki na terytorium słowackie, internowanie w Strazskom i deportacja. W: S. Dudra, B. Halczak, I. Betko,
Smigel M. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. Tom II. Zielona Góra–Słupsk: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar”.
Sopoliga, M. (1995). Granice i główne cechy kultury Łemków w południowo-wschodniej Słowacji. W: J. Czajkowski (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny
Ludności i Mieszkań 2011. (2015). Warszawa: GUS.
Ulicny, F. (1996). Zaciatky Rusinov na Slovensku. W: M. Parczewski (red.), Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu. Rzeszów: Mitel.
watrazdynia.pl (dostęp: 01.01.2020 r.).
whc.unesco.org (dostęp: 01.01.2020 r.).
zyndranowa.org (dostęp: 01.01.2020 r.).

Title

Kultura łemkowska w skrócie – dla nauczycieli geografii

Abstract

Keywords

Bibliography